INSTYTUT NAUK O POLITYCE I ADMINISTRACJI

W dniu 12 marca 2025 r. miał miejsce kolejny wykład w naszym projekcie. Tym razem odbiorcami byli nauczyciele i uczniowie ze Szkoły Podstawowej im. gen. F. Kleeberga w Woli Gułowskiej. W trakcie wykładu prof. Arkadiusz Indraszczyk zapoznał słuchaczy z pojęciem praw człowieka, historią ich wprowadzenia do systemów państwowych oraz ich rolą w ochronie jednostki przed aparatem władzy państwa. Przedstawiony został również system ochrony praw człowieka w Polsce oraz w Unii Europejskiej, ze zwróceniem szczególnej uwagi na rolę niezawisłych sądów oraz możliwości odwoływania się od wyroków pierwszej instancji.

Jednym z praw człowieka jest jego prawo do informacji. Stanowiło ono swoiste wyzwanie metodyczne wykładu, w którym, z uwagi na wiek większości audytorium, należało unikać powszechnie używanych w nauce i debacie publicznej wyrażeń naukowych. Biorąc pod uwagę jakość rozmów i wypowiedzi uczniów, podczas wykładu, wydaje na się, że udało się w odpowiedni i zrozumiały dla nich sposób przekazać treści dotyczące praw człowieka.

19 października 2024 r. na Wydziale Nauk Społecznych odbyła się debata akademicka pt. "Prawa zwierząt i człowieka". Debata została zorganizowana we współpracy z Polskim Towarzystwem Filozoficznym Oddział w Siedlcach.

Wprowadzenia do debaty wygłosili: dr hab. Arkadiusz Indraszczyk prof. uczelni oraz dr hab. Cezary Kalita prof. uczelni.

Debata podzielona była na dwie części:

• Część 1 – Zwierzęta są równoważnym człowiekowi podmiotem praw – zwierzęta mają prawa
• Część 2 – Człowiek określa autonomiczne prawa innych – tylko ludzie mają prawa.

W debacie podjęto próbę odpowiedzi na pytania dotyczące ewentualnej potrzeby przewartościowania podstawowych praw człowieka i wskazania problemów, które są objęte tymi prawami. Czy istnienie praw zwierząt może dać szczęście człowiekowi i zwierzętom? Czy istnienie praw zwierząt może pomóc człowiekowi przetrwać, czy też są one zagrożeniem dla ludzkości? Jak rozumieć przesłanie: „Czyńcie sobie ziemię poddaną”? Czy zwierzęta są obdarzone wolną wolą i mogą wskazywać preferowane wybory? Czy istnieje niewolnictwo zwierząt? Czy nadrzędną wartością jest człowiek czy też życie (Gaja)? itd.

Debata nie została rozstrzygnięta, chociaż większość uczestników zgadzała się co do tego, że o ile powinniśmy chronić zwierzęta, to jednak nie powinny one posiadać katalogu praw, który zrównywałby je z ludźmi.

W dniach 9-10 października 2025 r. zrealizowaliśmy międzynarodową konferencję naukową pt. „Human Rights in not only Democratic Societies”.

Konferencja została objęta patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich dra hab. Marcina Wiącka, Marszałka Województwa Mazowieckiego dra Adama Struzika i Prezydenta Miasta Siedlce Tomasza Hapunowicza.

Otwarcia konferencji dokonała dr hab. Malina Kaszuba prof. uczelni prorektor ds. innowacji współpracy Uniwersytetu w Siedlcach. Obrady toczyły się w panelu otwarcia, panelu otwartym i w panelu poświęconym prawom człowieka w filozofii politycznej. Podczas konferencji wygłoszono 30 wystąpień i referatów. Prelegenci reprezentowali następujące ośrodki naukowe: z Polski: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (prof. Ewelina Podgajna i dr Eleonora Kirwiel), Uniwersytet Jagielloński (Ivan Perepelkin), Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Nisa Baykan i Geoffrey Lefebvre), Uniwersytet w Siedlcach (dr Agnieszka Dybowska, dr Michał Krawczyk, dr hab. Arkadiusz Indraszczyk, dr Łukasz Święcicki), Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (prof. Justyna Krzywkowska, prof. Mieczysław Różański, dr Marek Paszkowski, dr Krystyna Ziółkowska, Mikołaj Mirecki), Akademia Katolicka w Warszawie (prof. Tomasz Jakubiak i dr Mateusz Wyrzykowski), Akademia Sprawiedliwości (Agnieszka Sołtysik), Uniwersytet Śląski w Katowicach (dr Halina Szimo), Uniwersytet Wrocławski (dr Paweł Nowakowski).

Z zagranicy: Uniwersytet w Trnawie (dr Michaela Moravcikowa), Uniwersytet w Sarajewie (prof. Damir Banović), Polissia Narodowy Uniwersytet w Żytomierzu (prof. Vitalij Dankevych), Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie (prof. Jan Żukovskis), Uniwersytet w Lubljanie (prof. Matjaz Jager), Uniwersytet Etvosza Loranda (dr Áron Fábián i dr Marton Matyasovszky-Németh), Uniwersytet w Maynuut (dr Gürkan Çapar), Uniwersytet Fryderyka-Aleksandra w Erlangen-Nürnberg (dr Eno Trimçev), Uniwersytet w Bukareszcie (dr Radu Uszkai).

Gościem specjalnym konferencji był Dragan Slivic z Dyrekcji Generalnej Praw Człowieka, ekspert Światowego Forum dla Demokracji przy Radzie Europy.

Obrady w panelu otwartym prowadzone były przez prof. Arkadiusza Indraszczyka i dr Agnieszkę Dybowską i toczyły się wokół różnorodnej tematyki praw człowieka, tak w ujęciu historycznym, jak i współczesnym. W dyskusji omawiano kwestię znaczenia istnienia i funkcjonowania międzynarodowych systemów ochrony praw człowieka dla wprowadzania takich w państwach budujących ustrój demokratyczny. Zgodzono się, że systemy te mają duże znaczenie, bowiem z jednej strony służą jako pewne wzorce do naśladowania, a po drugie zawierają przyjęte przez środowisko międzynarodowe katalogi praw i wolności człowieka, które powinny znaleźć się w prawodawstwie krajowym każdego demokratycznego państwa prawnego. W tym zakresie wielkie znaczenie mają systemy ochrony praw człowieka Rady Europy oraz Unii Europejskiej, wraz z ich wsparciem dla państw, które chcą implementować prawa i wolności człowieka do własnych porządków prawnych.

Drugim tematem dyskusji w tym panelu, który wzbudził większe zainteresowanie była kwestia nauczania religii jako prawa do wolności religijnej. Interesującym okazało się, dlaczego w Polsce tak mało związków wyznaniowych i kościołów zabiega o nauczanie ich religii w szkołach państwowych? Jednym z powodów jest fakt, iż większość tych związków jest mała i ma charakter raczej zamknięty, nie jest zainteresowana wchodzeniem z własnym przesłaniem do szkół państwowych.

Równoległy panel pt. „ Prawa człowieka w filozofii politycznej” prowadzony przez dra Łukasza Święcickiego, dotyczący relacji między prawami człowieka a filozofią polityki zgromadził badaczy głównie z ośrodków zagranicznych zajmujących się teoretycznymi i filozoficznymi aspektami praw człowieka w dyscyplinach takich jak prawo, filozofia i politologia. Wystąpienia obejmowały szeroki wachlarz zagadnień - od mechanizmów kształtowania posłuszeństwa w represyjnych reżimach politycznych z uwzględnieniem filozoficznej tradycji ukształtowanej przez nowożytną myśl polityczną i prawną, przez możliwości stosowania koncepcji strict liability w kontekście szeroko rozumianej filozofii libertariańskiej, po rolę instytucji w ochronie praw człowieka w warunkach „nieidealnych”. W dyskusji poruszono problematykę uniwersalizmu praw człowieka, jego dziedzictwo w tradycji katolickiej i francuskiej, a także kwestię prawomocności systemu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka czy znaczenie praw społecznych w lokalizowaniu praw człowieka. Ostatnie wystąpienia panelu dotyczyły wyzwań wynikających z rozwoju sztucznej inteligencji i digitalizacji życia społecznego, a także problemu praw człowieka w perspektywie postludzkiej, w tym w kontekście ideologii transhumanizmu.

W drugim dniu konferencji organizatorzy umożliwili uczestnikom konferencji zapoznanie się z Uniwersytetem w Siedlcach, poznanie ciekawej historii Pałacu Ogińskich, w którym mieści się Rektorat Uniwersytetu, a także z atrakcjami w mieście Siedlce, m.in. zapoznanie się ze zbiorami Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach, w tym ze słynnym obrazem „Ekstaza św. Franciszka” pędzla El Greco.

Jako organizatorzy jesteśmy przekonani, że konferencja przyczyniła się do pogłębienia naszej wiedzy o różnych aspektach praw człowieka, zarówno w obszarze ich treści jak i systemów mających jej chronić oraz wspomagać ich realizację.

Program Konferencji - plik PDF

Dr hab. Malina Kaszuba prof. uczelni prorektor ds. innowacji i współpracy Uniwersytetu w Siedlcach otwiera konferencję

Dr hab. Arkadiusz Indraszczyk prof. uczelni podczas przemówienia w panelu otwarcia

Dr Agnieszka Dybowska podczas przemówienia w panelu otwarcia

Referenci Panelu „Prawa człowieka w filozofii politycznej”, od lewej: dr Radu Uszkai, dr Gürkan Çapar, dr Aron Fabian, Geoffrey Lefebvre, dr Halina Šimo, dr Eno Trimçev, dr Łukasz Święcicki, prof. Matjaz Jager

Mateusz Wyrzykowski wygłasza referat w panelu „Prawa człowieka w filozofii politycznej”

Geoffrey Lefebvre wygłasza referat w panelu „Prawa człowieka w filozofii politycznej”

dr Łukasz Święcicki wygłasza referat w panelu „Prawa człowieka w filozofii politycznej”

Studentki obsługujące rejestrację konferencji

W dniu 21 listopada 2024 r. o godz. 18.00 odbył się kolejny wykład otwarty w naszym projekcie. Zatytułowany został: „Prawa człowieka jako wartość nienaruszalna i niezbywalna”.

Dr hab. Arkadiusz Indraszczyk dokonał analizy wybranych systemów filozoficznych począwszy od judaizmu, przez filozofie antycznej Grecji, Rzymu, chrześcijaństwa, po wiek XX pod kątem badania praw natury i wywodzenia z nich praw przynależnych człowiekowi. Bez względu na system filozoficzny oraz epokę, w której system taki był tworzony, posiadają one wspólne cechy jak: istnienie praw natury, prawa naturalnego, pochodzących z prawa człowieka do życia, prawa do wolności, prawa do własności, które przynależą człowiekowi z racji samego istnienia człowieka, a więc nie muszą mu być nadane, ponieważ on je posiada z racji tego, że jest człowiekiem. Już sam fakt, że taki pogląd był powielany przez filozofów wszystkich epok, świadczy o naturalności praw człowieka. Zaakcentowane także podczas wykładu zostały obowiązki państwa wynikające z faktu, iż prawa człowieka są prawami naturalnymi. Państwo i inne systemy ( np. organizacje międzynarodowe) muszą je uznawać, nie muszą ich nadawać. Kodyfikacja praw człowieka wynika z tego, że prawo naturalne jest przekładane na prawo stanowione, by prawa człowieka były lepiej zrozumiałe i lepiej chronione. W trakcie dyskusji zaakcentowano również niezbędność istnienia w systemie politycznym procedury dochodzenia praw człowieka, w przypadku gdy są one łamane. Wskazano również na problem dalszego nierównego traktowania kobiet, pomimo tego, że w wielu państwach de iure kobiety mają zagwarantowane takie same uprawnienia jak mężczyźni.